Aktualności

Nie daj się fake newsom! Czyli jak zachować zdrowy rozsądek w czasach zarazy

Pandemia to stan wyjątkowy, bo przeżywamy ją w Polsce po raz pierwszy. Wzbudza wiele emocji, nie wiemy do końca jak się zachować: robić zapasy, czy nie, pracować, czy zostawać w domu… A media swoim starym zwyczajem zalewają nas falą najświeższych informacji, które podnoszą nam temperaturę. Jak sobie radzić w czasach koronawirusa? Przeczytajcie co mówią eksperci i ekspertki od fake newsów i medialnej propagandy.

1. Nie daj się panice i wprowadź medialną dietę: nie sprawdzaj wiadomości co 15 minut, staraj się wybrać kilka zaufanych źródeł i robić prasówkę raz dziennie.
2. Gdy sprawdzasz informacje zwróć uwagę na to, czy nie mają one cech fake newsów, które wymienia prof. Marcin Napiórkowski:
   1. sensacyjny charakter wypowiedzi,
   2. chałupnicze, czasem niechlujne wykonanie,
   3. sprawianie wrażenia oddolnie, amatorsko przeprowadzonego dochodzenia obalającego autorytety (teoria spiskowa),
   4. brak autora,
   5. brak źródeł,
   6. często konkretne miejsce i czas, zakorzeniające fake newsa w „realu” (w szkole naszej sąsiadki…., moja szwagierka z Tychów donosi…),
   7. funkcjonowanie głównie w mediach społecznościowych,
   8. częste wykorzystywanie figury obcego, zagrażającego naturalnemu porządkowi rzeczy (obcokrajowcy szerzą zarazę),
   9. wykorzystanie modelu patriarchalnego i przedstawianie kobiet, dzieci, zwierząt jako ofiar
       
3. Informacje o charakterze propagandowym, których celem jest wywarcie na nas wpływu, a nie dostarczenie nam rzetelnych informacji, często posługują się czterema technikami, które wymienia prof. Renee Hobbs:
   1. Technika wzbudzania silnych emocji – sensacyjne nagłówki, krzykliwe obrazy, śmierć i ludzkie tragedie, bez równoważenia np. informacjami o liczbie osób, które zwalczyły wirusa;
   2. Technika atakowania przeciwników – obwinianie konkretnych osób za wywołanie pandemii – polityków, dzieci, osób starszych (ale też zwierząt);
   3. Technika odpowiadania na potrzeby i wartości odbiorców –  nachalne odnoszenie się do naszych uniwersalnych wartości tj. chęci zachowania zdrowia i życia, zdrowia naszych dzieci, by sprzedać nam usługi i produkty;
   4. Technika upraszczania informacji – cudowne remedia: picie ciepłej wody, aktywność fizyczna i unikanie całowania się z ludźmi jako sposoby na wirusa, próby bagatelizowania zagrożenia (to taki wirus jak grypa);

Zapoznajcie się z naszymi materiałami, które pozwolą wam lepiej zrozumieć fake newsy i techniki propagandy:

1. Webinarium z Marcinem Napiórkowskim: jak rozpoznawać fake newsy i współczesne mity
2. Wirtualny wizualny przewodnik po medialnej propagandzie
3. Nie tylko fake newsy: infografika pokazująca typy informacji wprowadzające nas w błąd i scenariusz pomagający pracować z grafiką.
4. Medialny smartfon, czyli pięć pytań, które należy zadać przekazom medialnym, by sprawdzić, czy nie wprowadzają nas w błąd
5. Gra „Przygody Literatusa” – pomóż księciu Literatusowi uratować księżniczkę Veritas z rąk przebrzydłego Manipulisa, rozpoznając jego oszustwa, fake newsy i nie dając się propagandzie wroga

Zapoznajcie się też z nową platformą ZROZUM.ORG, która powstała w ramach projektu „Kliknij. Sprawdź. Zrozum”. Znajdziecie tam pakiet narzędzi do samodzielnej oceny wiarygodności informacji oraz porcję wiedzy na temat krytycznego myślenia i świadomego korzystania z przekazów medialnych.

Włączcie krytyczne myślenie i nie dajcie się fake newsom!

Maja Dobiasz-Krysiak